Posebne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske godinama se predstavljaju kao vanredni mehanizam za “odbranu nacionalnih interesa”. U praksi, sve češće liče na jednokratne političke predstave: najave su bombastične, tonovi oštri, a epilog nerijetko sramotan. Zakoni se usvoje kao “historijski”, pa se kasnije, uz maglovita objašnjenja vladajućih, povuku, suspenduju ili praktično obore. Kad se na to nadoveže nivo rasprave koji često prelazi granice političke kulture, dobije se slika parlamenta koji se ne ponaša kao najviši zakonodavni dom, nego kao pozornica.
Dok se javnost uglavnom bavi sadržajem tih sjednica i političkom štetom, rjeđe se postavlja jednostavno pitanje: koliko sve to košta građane.
Prema podacima koji su dostavljeni medijima, ukupni troškovi prvog dana zasjedanja iznose 19.906,90 KM. Struktura troškova pokazuje kako se novac razlijeva po stavkama koje ne zvuče dramatično pojedinačno, ali zajedno čine ozbiljan račun:
- Smještaj s doručkom: 4.572 KM
- Ručak i večera u restoranu NSRS: 2.700 KM
- Korekcija plate zbog prekovremenog rada: 5.904 KM
- Dnevnice vanjskih članova odbora: 930 KM
- Prevoz vanjskih članova vlastitim vozilom: 300 KM
- Prevoz poslanika vlastitim vozilom: 5.500 KM
Ovi brojevi su važni iz dva razloga.
Prvo, pokazuju da “politička predstava” ima vrlo realan finansijski trag. Kad se sjednice pretvore u rutinu, a ne izuzetak, onda se i trošak pretvara u sistemsku stavku, ne u incident.
Drugo, otvaraju suštinsko pitanje odgovornosti: ako se sjednice sazivaju često, uz narativ o “odbrani”, a rezultat budu potezi koji se kasnije sami poništavaju, građani plaćaju dvostruko. Plaćaju direktno, kroz budžetske troškove sjednica, i indirektno, kroz političku nestabilnost, loš institucionalni ugled i gubitak vremena u kojem bi se rješavali stvarni problemi.
Najveća ironija je što se “nacionalni interes” često koristi kao štit od kritike, dok račun uredno stiže narodu. Zato je legitimno tražiti minimum standarda: da se posebne sjednice sazivaju samo kad su nužne, da materijali budu ozbiljni, da odluke budu dosljedne, i da se prestane s praksom u kojoj se parlament koristi kao scenografija za dnevnu politiku.
Jer kad demokratija postane skupa navika, a ne odgovorna institucija, onda je to luksuz koji građani ne bi trebali finansirati.
